Zelfvoorzienend met Pampus
Ervaringsgerichte lesmodule over water voor groep 7 en 8. Kosteloos.
Forteiland Pampus en FutureNL slaan de handen ineen om basisschoolleerlingen te laten ervaren hoe we samen voor een duurzame toekomst zorgen. Het materiaal neemt de leerlingen stapsgewijs mee van kennis, via inzicht naar gedrag voor een positieve impact. De lesmodule is ontworpen in co-creatie met leerlingen. Hun ideeën en inzichten zijn van onschatbare waarde bij het ontwikkelen van educatief materiaal dat aansluit op hun interesses en behoeften.
De lessen
De ervaringsgerichte lesmodule, ‘Wonderlijk Water’, bestaat uit twee activerende lessen in de klas en een educatief bezoek aan Forteiland Pampus. Mocht het niet mogelijk zijn naar Pampus te komen? Doe dan les 1 en les 3, deze vormen samen ook een aansluitend geheel.
LES 1
Wonderlijk water
Tijdens deze les leren de leerlingen over waterschaarste, dat al het water op aarde er altijd al was en dat water eindeloos gerecycled kan worden. De leerlingen spelen een spel waarbij ze leren hoe je water goed moet verdelen en dat we nu veel meer water gebruiken dan vroeger. En optioneel: je doet een activiteit om watergebruik met de klas te verminderen.
LES 2
Schoon water
Deze les gaat over water zuiveren. Aan de hand van 2 aansprekende activiteiten op Forteiland Pampus ervaren de leerlingen wat er nodig is om vervuild water te zuiveren. Daarnaast ontdekken leerlingen via een speurtocht door het fort hoe soldaten vroeger hun watervoorziening organiseerden.
LES 3
Zorg voor water
Tijdens deze les kijken de leerlingen terug. Wat hebben ze geleerd? De leerlingen gaan nadenken over oplossingen waardoor we beter gaan zorgen voor onze waterrijke wereld.
Over Pampus
Zelfredzaam
Tijdens de Eerste Wereldoorlog is het Fort volledig bemand geweest. 200 soldaten verbleven op het eiland. Er was geen directe verbinding met het vasteland. Het eiland was zo ingericht dat de soldaten drie maanden konden overleven zonder bevoorrading van buitenaf. Het eiland had – en heeft – geen aansluiting op het waterleidingsnetwerk. Opgevangen regenwater werd gezuiverd door middel van grind en zand zodat het drinkbaar werd. Ook was er een eigen energiecentrale: elektriciteit en stoomkracht werd opgewekt met behulp van stoomketels, gestookt op steenkool.
Door het zelfredzame karakter was het belangrijk dat de soldaten zuinig omgingen met hun voorraden. Het was voor hen noodzaak: gebruikte men te veel water of brandstof, dan kon de verdediging van het eiland in gevaar komen. Het was voor de soldaten heel duidelijk dat de voorraden water, energie en voedsel niet vanzelfsprekend en onuitputtelijk waren.
Duurzaam
Forteiland Pampus heeft als ambitie om het eerste zelfvoorzienende, fossielvrije eiland ter wereld te worden. De geschiedenis van het Forteiland biedt hiervoor betekenisvolle context: vanuit de vroegere noodzaak om zelfvoorzienend te zijn naar de toekomstige wens om een wereldwijde voorbeeldrol te nemen op het gebied van duurzaamheid. Sinds juni 2023 is het eiland voorzien van een eigen waterzuiveringsinstallatie. Geen regenwater, maar IJmeer water wordt gezuiverd tot schoon water. Ook energie wordt, net als vroeger, op het eiland zelf opgewekt. Uitgangspunt is om niet meer energie te verbruiken dan dat er zelf op het eiland kan worden opgewekt. Het opwekken gebeurt onder andere met zonnepanelen, windmolens en een biovergister (waarbij groen afval omgezet wordt tot biogas). Een deel van het voedsel dat in het museumrestaurant geserveerd wordt, komt van een eigen moestuin. Net als vroeger wordt een deel van de zomeroogst ingemaakt en in het fort bewaard tot de wintermaanden.
De lesmodules
Educatief programma
Forteiland Pampus en FutureNL slaan de handen ineen om basisschoolleerlingen te laten ervaren hoe we samen voor een duurzame toekomst zorgen. Dit gebeurt door middel van een inspirerend educatief programma rond de thema’s ‘water’, ‘grondstoffen’, ‘energie’ en ‘voedsel’. Forteiland Pampus, eilanddenken, duurzaamheid en zelfvoorzienend zijn vormen hierbij de rode draad.
Wonderlijk water
De eerste ervaringsgerichte lesmodule, ‘Wonderlijk Water’, bestaat uit twee activerende lessen in de klas en een educatief bezoek aan Forteiland Pampus. De lesmodule, geschikt voor leerlingen uit groep 7 en 8 van het basisonderwijs, wordt gelanceerd op maandag 19 juni. De lessen zijn kosteloos, kant-en-klaar en compleet met handleiding voor de leerkracht, slides voor het digi-bord en werkbladen voor de leerlingen. Je vindt de lessen op LessonUp en Gynzy. Tijdens de twee lessen in de klas leren kinderen over onze omgang met water, de noodzaak van duurzaamheid en dat schoon (drink)water niet vanzelfsprekend is. Het Forteiland Pampus is hierbij een schaalmodel voor de aarde: de leerlingen leren wat eilanddenken inhoudt.
Tijdens de activiteit op Forteiland Pampus ontdekken de leerlingen hoe de soldaten vroeger hun watervoorziening hadden geregeld en bouwen de leerlingen hun eigen waterzuiveringsinstallatie.
Co-creatie
De lesmodule is ontworpen in co-creatie met leerlingen. Hun ideeën en inzichten stonden aan de basis van het nieuw ontwikkelde materiaal. Door de lesmodule leren kinderen op eigenwijze en aansprekende manier om verantwoordelijk om te gaan met de leefomgeving en de natuur.
Burgerschapseducatie
Het materiaal neemt de kinderen stapsgewijs mee van kennis, via inzicht naar gedrag voor een positieve impact. Duurzaamheid en zorg dragen voor de leefomgeving zijn belangrijke thema’s binnen Burgerschapseducatie. Het programma Wonderlijk Water sluit aan op de leerplankaders gedefinieerd door SLO. Het behandelt concrete leerdoelen en competenties binnen het thema duurzaamheid.
